W poprzednim szkicu «Mer Nancy – biografem St.  Leszczyńskiego» opublikowanym na portalu internetowym „Tygodnika Polskiego”,  zostały pokrótce przedstawione dokonania Stanisława Leszczyńskiego, Księcia  Lotaryngii i Baru, jako mecenasa sztuki i architektury  w Nancy, na którym to mieście, przez wieki  będącym prowincjonalnym grodem o średniowiecznej fakturze, wycisnął w drugiej połowie  XVIII wieku,  wraz z genialnymi francuskimi współpracownikami, piętno  klasycyzmu i baroku czyniąc  go urbanistycznym  arcydziełem na skalę światową. Nie bez kozery dzielnica miasta zbudowana z inicjatywy Stanisława nazywa się «Ville Neuve » w opozycji do « Vieille Ville ».W tym miejscu zaznaczyć  wypada, że  Nancy  stanowiło  dla  Stanisława  miejsce zasiadania na urzędzie i sprawowania władzy, nawiasem  mówiąc  była  ona  bardzo ograniczona, gdyż władzę realną posiadał francuski  gubernator  urzędujący w  Palais du Gouverneur  vis-à-vis Hôtel de Ville. Wszelako, Nancy nie jest jedynym miejscem, gdzie talenty Stanisława wydały bogate owoce.

Ponieważ «la noblesse oblige», na swoje miejsce zamieszkania obrał Stanisław ni mniej ni więcej tylko «Mały Wersal», czyli Lunéville, miasto oddalone około 30km od Nancy na wschód. W latach 1702-1714, Lunéville było ulubionym miejscem pobytu Leopolda Habsburga, księcia Lotaryngii. Leopold był wielkim admiratorem Ludwika XIV czego widomym wyrazem było zbudowanie przez architekta Germain Boffrand obecnego pałacu będącego repliką Wersalu. Taniec, gry, teatr, przedstawienia na wodzie i polowania wypełniały czas księcia i przyciągały do Lunéville szlachtę lotaryńską. Około 1740 roku Lunéville staje się ulubionym miejscem pobytu Stanisława, który dokonuje wielu zmian w parku i w wystroju pałacu i na stałe w nim się instaluje.

Wzrok turysty stawiającego pierwsze kroki na podwórcu honorowym Pałacu napotyka w pierwszej kolejności ogromną rzeźbę konną generała Lasalle, wiernego żołnierza Napoleona, który zginął pod Wagram. Z chwilą, gdy szarżujący Lasalle zostaje za plecami turysty, przed jego oczyma otwiera się zapierający dech w piersiach widok na monumentalny zespół   pałacowo-ogrodowy: turysta znajduje się w obramowaniu 2 skrzydeł pałacu, w których umieszczono muzeum, sale wystawowe z porcelaną i fajansami, zbiory dawnych naczyń i urządzeń aptecznych, luksusowy salon sprzedaży z wyrobami rzemiosła i przysmakami regionalnymi, sale konferencyjne. Po przekroczeniu sklepionej bramy Pałacu przed turystą otwiera się panorama na ogród w stylu francuskim oferujący nieprzebrane bogactwo flory: drzewa i krzewy ze wszystkich kontynentów działają na zmysły z nieodpartą mocą a „słowicy i szpacy wdzięcznie narzekają”, szczególnie gdy usiądziemy na szczelnie zacienionej ławce!

Zgodnie ze swą królewską rangą, Stanisław odtwarza w Lunéville dwór królewski w pełnym tego słowa znaczeniu i w każdym wymiarze: otaczają go artyści, literaci i filozofowie tacy jak Wolter, Diderot, Saint-Lambert, Helvétius.

Nie zapomina też Król o Ojczyźnie tworząc „Akademię Rycerską” dla kształcenia przyszłych oficerów Wojska Polskiego. Uczty i chwile wolne płyną w rytmie krotochwil i żartów ulubionego błazna Bébé, który nawiasem mówiąc stał się złośliwy i zgryźliwy gdy Król przyjął do pracy młodszego konkurenta. Kuchnie wraz z przyległościami to osobny dział Pałacu, gdzie 15 kucharzy i kuchcików zwija się przy rożnach i rondlach, by przygotować obiady i kolacje dla 200 gości!

Ale Pałac w Lunéville to nie tylko przeszłość i wspomnienia dawnej świetności. W obecnym sezonie jesienno-zimowo-wiosennym 2024 – 2025 Rada Departamentu Meurthe-et-Moselle przygotowała zupełnie wyjątkowy cykl wydarzeń kulturalnych, których teatrem będzie właśnie ten zabytek. Koncerty, wystawy, przedstawienia i podróże w przeszłość rywalizować będą o przyciągnięcie jak największej liczby widzów w różnych salach i salonach Pałacu. Monumentalne schody honorowe północne będą sceną dla przedstawienia «Wielkie przyjęcie» wystawianego do 13 października 2024. Jest rok 1735 i Księżna pałacu w Lunéville zaprasza nas na biesiadowanie z okazji urodzin córki. Jak wspomnieliśmy powyżej, tłem przedstawienia są schody honorowe, którym snopy kolorowych reflektorów nadają aspekt księżycowego pejzażu. 

W dniach 21 i 22 września, z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, w pałacu będą mieć miejsce widowiska i wizyty z przewodnikiem w czasie których widzowie zobaczą najbardziej sekretne zakamarki zabytku. W nawiązaniu do wystawy dzieł ze szkła artystycznego, ww. Dni będą punktem wyjścia do prezentacji arcydzieł ze szkła jak też do zwiedzania Szkoły Haftu i wystawy poświęconej Christian Lacroix. Na początku kwietnia 2025 w ramach Europejskich Dni Zawodów Artystycznych głównych bohaterem warsztatów i wystaw będzie… papier we wszystkich formach i postaciach. Równocześnie w kaplicy Pałacu od dnia 8 września 2024 do 22 czerwca 2025 w ramach festiwalu «Melodie Świata» rozbrzmiewać będą dzieła muzyczne z różnych epok i w wielu stylach :  od  arcydzieł organowych Mistrza Jana –Sebastiana Bacha, utworów na fortepian  Schuberta, Beethovena, Griega poprzez muzykę współczesną Olivier Messiaen’a aż do jazzu i egzotycznych dzieł  muzyki tureckiej, hinduskiej, arabskiej, celtyckiej i tańców  greckich.

Równolegle Pałac w Lunéville gościł będzie w ciągu całego roku wystawy i wykłady mające na celu ułatwienie dostępu szerokiej publiczności do kultury wysokiej. I tak po pierwsze, w czasie ferii Wszystkich Świętych przewidziana jest zwiedzanie według tematów, z przewodnikiem. Natomiast projekt «To moje dziedzictwo!» w dniach 28-31 października dla dzieci i nastolatków polegać będzie na uczestnictwie w warsztatach opartych na zbiorach muzeum. Od początku lipca 2024, muzeum gości „Paradę zawodów artystycznych cenionych przez książąt i księżniczki Lotaryńskie”, salon wystawowy w którym eksponowane są najnowsze nabytki. W tym samym miejscu, film w 3D odtwarza przed oczyma widzów salon, w którym arystokraci spotykali się z publiką, a który niebawem będzie przedmiotem restauracji.

Seria wykładów pozwoli na dokładny przegląd w ciągu całego sezonu, różnych kolekcji muzeum. Jako przykład możemy przywołać wykład pt.: „Między Wersalem a Lunéville”, który rzuci światło na Pierre Gobert, malarza portretów na dworze Lotaryngii na początku XVIII wieku i przyjaciela Książąt. Artysta, słynący z portretów osób o twarzach lalek, przebywał często w Lunéville między 1707 i 1725 sporządzając portrety Księcia Leopolda, jego małżonki i ich dzieci. Dzięki swej maestrii technicznej, był zapraszany na różne dwory we Francji i znacznie się przyczynił do uznania sztuki portretu jako sztuki oficjalnej.

Jan Kisielewicz

12 września 2024

Na podstawie:

1) Guide Michelin « Vosges  Lorraine – Alsace »  1973

2) Magazine «LORRAINE »  3-23/09/2024