Po raz kolejny w niedzielę 15 grudnia 2024 roku, przepiękny Kościół Notre Dame de Bonsecours w Nancy przyjął w swych historycznych barokowych murach członków i przyjaciół Koła w Nancy Stowarzyszenia   Rezerwistów i Byłych Wojskowych RP we Francji. Okazją do tego była odprawiana od 1981 roku Msza Święta za Ojczyznę. Od dnia założenia w 1928 roku, Stowarzyszenie poprosiło o odprawianie we wszyskich polskich Kościołach we Francji Mszy Świętej w intencji pokoju. Drugą intencją była modlitwa za żołnierzy polskich i francuskich, którzy oddali swe życie za obie Ojczyzny w czasie 1 wojny światowej. Tradycja ta utrzymała się po 2 wojnie światowej aż do 13 grudnia, kiedy to ogłoszono w Polsce stan wojenny. Wówczas to dodano do dwóch ww. intencji trzecią: modlitwę za odzyskanie przez Polskę niepodległości. 

W tym roku zaszczycił Ją swoją obecnością Jego Ekscelencja Biskup Diecezji Nancy-Toul  Pierre –Yves Michel, którego proboszcz  Polskiej Parafii przy Kościele Notre Dame de Bonsecours X.

Ryszard Wątorek serdecznie powitał  za pomocą analogii do Świętego Pawła składającego  wizytę w pierwszych gminach chrześcijańskich. Jeśli chodzi o władze świeckie, Mer Nancy pan Mathieu Klein desygnował swoją zastępczynię panią Nicole  Creusot a ze znaczących polityków lokalnych byli też obecni  pan  Dominique Potier, poseł z departamentu Meurthe-et-Moselle i pan Laurent  Garcia, mer gminy Laxou. Garnizon wojskowy miasta Nancy reprezentował jego komendant pułkownik Eric Koessler, a wszystkie obecne poczty sztandarowe   prezes ich Stowarzyszenia pan Gérard  Billant.

Za cztery lata Związek świętował będzie swoje 100, urodziny. To wystarczająco długi okres, aby spojrzeć wstecz i krytycznie ocenić przebytą drogę. W dniu utworzenia w 1928 roku i rejestracji na Podprefekturze w Douai, Związek zapisał w swych statutach następujące cele:

– szerzyć ideę niepodległości Polski i budzić świadomość obowiązków obywatelskich wśród nowej generacji emigracji polskiej we Francji;

– zrzeszać obywateli w danej miejscowości, którzy bezpośrednio lub pośrednio należeli do środowisk polskich a którzy dobrowolnie lub z obowiązku służyli w wojsku;

– podtrzymywać ducha solidarności i braterstwa poprzez organizowanie zebrań, wykładów i odczytów jak też celebrację świąt i rocznic narodowych.    

Pierwsza myśl założenia koła w Nancy ww. Związku powstała w 1970 roku   podczas  uroczystości  w Dieuze  w obecności  gen. Ducha, której inicjatorem  był  p. Stankiewicz. W dniu 8 listopada 1970 roku  odbyło się pierwsze  spotkanie  przygotowawcze  na które przybyli  w większości  byli  członkowie  Oddziałów  Wartowniczych przy U.S. Army  ze Wschodniej  Francji. Dnia 14  listopada  1970  roku  zwołano   zebranie  organizacyjne  w Nancy  i powołano do życia  tymczasowy zarząd  koła, w którego  skład  wchodzili  pp. Stankiewicz, Opała, Malinowski, Wrąbel, Kubica, Podlesko  i Rusek. Po otrzymaniu legalizacji od władz  francuskich  w dniu  4  listopada  1971  roku, Koło  zaczyna pracować  z pełnym zapałem : organizuje na terenie  Nancy i w okolicach  obchody uroczystości  niepodległościowych i inne  wydarzenia.

 W niedzielę  9 listopada  1975 roku  o godzinie  10.30 w kaplicy  polskiej w Nancy   odprawiona   została  uroczysta  Msza  Święta  w intencji zmarłych  członków Oddziałów  Wartowniczych przy U.S. Army i koła w   Nancy, a szczególnie za pomordowanych  oficerów  polskich  w Katyniu. Podniosłe przemówienie przed Mszą Świętą wygłosił  X. prałat  F.  Sołtysiak, po czym odmówiono modlitwy za zmarłych. Uroczystą Mszę Świętą celebrował  X.  Pionnier, który dokonał również poświęcenia nowego sztandaru i wygłosił homilię, podkreślając  , że « podstawą  życia  i fundamentem  żołnierza  polskiego  jest  Bóg ».

W dniu dzisiejszym mamy dobrą okazję żeby postawić sobie pytanie czy Związek był wierny  ww. celom i czy je wdrażał  w życie w czasie minionych dekad ? Naszym zdaniem bilans działalności Związku przemawia bezsprzecznie na jego korzyść: organizacja i uczestnictwo w dziesiątkach uroczystości i wydarzeń w Nancy,  w Dieuze i Lagarde oraz w Aubérive aby złożyć hołd  żołnierzom poległym za Ojczyznę, wyrazić  solidarność z Polską cierpiącą  w stanie wojennym lub przypominać o  polsko-francuskim braterstwie  broni.

Dziesiątki kobiet i mężczyzn zasiliły szeregi Związku by służyć wolnej i demokratycznej Polsce oraz tradycyjnemu sojuszowi polsko-francuskiemu nie szczędząc środków ani czasu. Wśród nich nie zabrakło wybitnych postaci jak charyzmatyczny Prezes Stanisław K. Stankiewicz (*) pod „rządami” którego, Związek przeżył „Złoty Wiek” i jego następca pan Czesław Bartela mianowany w 2011 roku  Konsulem Honorowym  RP w Nancy.

W swym krótkim przemówieniu wygłoszonym w czasie Mszy Świętej w dniu 15 grudnia 2024, obecny prezes Związku  pan Jean-Pierre Sakowicz powiedział, że niniejsza Msza Św. upamiętnia  żołnierzy, którzy zginęli za obie Ojczyzny – Francję i Polskę a którzy od pierwszego do ostatniego dnia  dwóch wojen walczyli ramię w ramię  jak to już miało miejsce wiele razy w przeszłości. Ten wspólny mianownik w historii dwóch narodów ilustruje trwałość więzi, które łączą oba kraje. Polacy i Francuzi. Francuzi i Polacy. Walczyli i umierali za obie Ojczyzny broniąc wolności i godności.

Następnie, przypomniał o historycznym wydarzeniu z dziejów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a mianowicie o lądowaniu na plażach w Arromanches w Normandii pod koniec lipca 1944 Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej (16 tysięcy żołnierzy, 400 czołgów ciężkich, czołgów lekkich rozpoznania i 480 dział). Jej straty krwawe przekroczyły 2000 zabitych. Dowodził nią legendarny polski wojskowy generał Stanisław Maczek, a wchodziła w skład Drugiego Korpusu Kanadyjskiego Pierwszej Armii Kanadyjskiej. Według dewizy „ za Naszą wolność i Waszą” postawiono jej  jako cel wyzwolenie Pas de Calais, Belgii i Holandii. Jej siła rażenia przekraczała siłę rażenia ogółu Wojska Polskiego w 1939 roku !

 Pilny uczeń generała de Gaulle odnośnie do znaczenia broni pancernej na polu walki, generał Maczek dowodził jedyną polską w pełni operacyjną dywizją pancerną w 1939 roku z którą, po klęsce wrześniowej, przebył wręcz niewiarygodną odyseję przez Węgry, Rumunię by przybyć do Francji drogą morską na jesieni 1939. Zreorganizowana w obozie wojskowym w Coëtquidan , walczyła heroicznie przeciw Niemcom jako  10 Brygada zmotoryzowana  w Szampani już w czerwcu 1940 roku aby następnie ewakuować się do Wielkiej Brytanii i wrócić na ziemię francuską w 1944  roku w aureoli wyzwolicieli i zwycięzców  Nazistów.

Przyjęty jako bohater i odznaczony  dziesiątkami medali przez Aliantów Zachodnich – na wniosek generała De Gaulle został mianowany wielkim oficerem Legii Honorowej – ten współczesny „Kozietulski”, którego „przewagi rycerskie” każą myśleć o protagonistach „Trylogii”, uczestniczył we wszystkich wojnach i kampaniach przeciw wrogom Polski w 20 wieku. Zmarł w Edynburgu w dniu 11 grudnia 1994 w wieku 102 lat i jest pochowany na cmentarzu w Bredzie w Holandii, mieście, którego jest honorowym obywatelem. 

Na zakończenie, Jean-Pierre Sakowicz podkreślił, że nasze uczestnictwo w Mszy Świętej w dniu 15 grudnia br. odprawianej w ww. trzech intencjach, po raz kolejny dowodzi, że nadal mamy w sercu uczucie wdzięczności dla tych, którzy ponieśli najwyższą  ofiarę aby , jak proklamuje to napis na Memoriale przy cmentarzu  żołnierzy Pierwszej Dywizji Grenadierów w Dieuze , „człowiek stał się wreszcie bratem dla drugiego człowieka”. 

Jan Kisielewicz

(*)          W 1988  roku  Prezesem Związku  Rezerwistów i Byłych Wojskowych RP we Francji został wybrany  Stanisław  Kazimierz  Stankiewicz urodzony w 1927 roku w Zduńskiej  Woli. Od dnia złożenia przysięgi harcerskiej w wieku 10 lat  służba  Bogu, Polsce i bliźnim  staje się jego życiową dewizą. Wstępuje do Ruchu Oporu a po aresztowaniu zostaje wywieziony na przymusowe  roboty do Niemiec. Był więziony  w obozie karnym  Gestapo w Bonn i w więzieniu w  Obershul  skąd  zostaje uwolniony  1 kwietnia  1945  roku przez  Armię  Amerykańską. Za wybitną  pracę  na polu  niepodległościowym  i społecznym i za szczególne  zasługi  dla  Sprawy  Kombatantów we  Francji, ówczesny prezydent RP na wychodźstwie Kazimierz Sabbat  a później jego sukcesor   prezydent Ryszard  Kaczorowski   osobiście  odznaczyli go  Złotymi Krzyżami Zasługi  do których trzeba dodać  pół setki  odznaczeń  angielskich, amerykańskich  , francuskich a nawet  i niemieckich, które otrzymał w  uznaniu  za walkę  o Wolną i Niepodległą  Polskę  prowadzoną od  1939  do 1990  roku  bez  przerwy !

Jan Kisielewicz

Fot. Patricia Fiack

Źródła:

1)           „Statut”  Związku  Rezerwistów i Byłych Wojskowych RP we Francji , Nancy, 12.04.1984;

2)           „ŻYCIORYS”, Stanisław  Kazimierz  Stankiewicz,  09.07.1996;

3)           Gazeta „Narodowiec”  Nr  272,  25.11.1975.

4